ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

Ε. ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΗ ΕΝΗΛΙΚΩΝ (Ετερόδοξοι-Αλλόθρησκοι)

Στη θεολογική συζήτηση που είχε ο Χριστός με τον Φαρισαίο Νικόδημο, που τότε ήταν κρυφός μαθητής Του, αναφέρθηκε στο μεγάλο θέμα της αναγεννήσεως του ανθρώπου.

Από την αρχή της συζητήσεως ο Χριστός είπε στον Νικόδημο: «αμήν αμήν λέγω σοι, εάν μη τις γεννηθή άνωθεν, ου δύναται ιδείν την βασιλείαν του Θεού» (Ιω. γ΄, 3). Εδώ γίνεται διάκριση μεταξύ της κάτωθεν γεννήσεως και της άνωθεν γεννήσεως. Η πρώτη σαφώς αναφέρεται στην βιολογική γέννηση που γίνεται διά του γάμου, ενώ η δεύτερη αναφέρεται στην πνευματική γέννηση, που είναι αναγέννηση και γίνεται με το μυστήριο του Βαπτίσματος. Ο άνθρωπος αναγεννάται πνευματικά, τα μέλη του σώματός του γίνονται μέλη του Σώματος του Χριστού. Έτσι, διά του αγίου Βαπτίσματος λαμβάνουμε το φως της θείας Χάριτος και δι’ αυτής  ενδυόμαστε τον Θεάνθρωπο, γινόμαστε μέλη Του, εισερχόμαστε στην Βασιλεία Του και εκπληρώνουμε τον σκοπό της υπάρξεώς μας.

Το άγιο Βάπτισμα είναι το ιερότατο και μεγάλο μυστήριο, που μας «εισάγει» στο Σώμα του Χριστού, την Εκκλησία. Είναι μεγάλη ευλογία του Θεού. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο συνιστά μια υπεύθυνη και σοβαρή πράξη της Εκκλησίας.

Σήμερα παρατηρείται το φαινόμενο ότι πολλοί ζητούν να βαπτισθούν και να γίνουν μέλη της Εκκλησίας. Αυτό είναι πολύ ευχάριστο, γιατί δεν είναι μικρό πράγμα κάποιος να επιθυμεί να γίνει μέλος του Σώματος του Χριστού και, ως μέλος της Εκκλησίας, να αξιώνεται να κοινωνεί του Σώματος και του Αίματος του Χριστού. Όμως το έργο αυτό πρέπει να γίνεται με σοβαρότητα και υπευθυνότητα.

Στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, όποιος ήθελε να βαπτισθεί, την πρώτη ημέρα γινόταν Χριστιανός. Αυτό σημαίνει ότι διαβαζόταν μια ειδική ευχή για να αρχίσει η Κατήχηση. Υπάρχει η υποψία, που φαίνεται να είναι αληθινή, ότι η ευχή αυτή που διαβαζόταν την πρώτη μέρα είναι μάλλον η ευχή που διαβάζεται σήμερα «Εις το κατασφραγίσαι παιδίον λαμβάνον το όνομα τη ογδόη ημέρα από της γεννήσεως αυτού». Η ευχή αυτή, κατά την οποία παρακαλείται ο Θεός να σημειωθεί το φως του προσώπου Του, ο Σταυρός του Μονογενούς Του Υιού στην καρδία και στους διαλογισμούς του «εις το φυγείν την ματαιότητα του κόσμου και πάσαν την πονηράν επιβουλήν του εχθρού, ακολουθείν δε τοις προστάγμασί Του», καθώς επίσης και η προσευχή προς τον Θεό να μείνει επάνω στον προσελθόντα το άγιο όνομά Του και να αξιωθεί να συναφθεί «εν καιρώ ευθέτω τη αγία (σου) Εκκλησία και τελειούμενον διά των φρικτών Μυστηρίων του Χριστού (σου)...».

Την τρίτη ημέρα άρχιζαν οι εξορκισμοί, οι ευχές, δηλαδή, για να φύγουν τα δαιμόνια από την καρδία του ανθρώπου. Δεν πρόκειται εδώ για δαιμονιζομένους, στους οποίους το δαιμόνιο καταλαμβάνει και τη λογική του ανθρώπου, αλλά για τους Κατηχουμένους που διακατέχονται από ποικίλα πάθη και επιθυμίες αισχρές. Σύμφωνα με την όλη παράδοση, αυτά είναι επιδράσεις των δαιμονίων.

Με τους εξορκισμούς γινόταν και η Κατήχηση για να μάθουν τα της πίστεως. Η διδασκαλία διαρκούσε τρεις ώρες την ημέρα κατά τη διάρκεια της Τεσσαρακοστής.

Η Κατήχηση όμως δεν περιοριζόταν μόνον σε ευχές και σε θεωρητική διδασκαλία των αληθειών της πίστεως, αλλά συνδεόταν και με την λατρευτική πράξη της Εκκλησίας.

Μετά από όλη τη διεργασία, που απαιτούσε πολύ χρονικό διάστημα έως τρία χρόνια ανάλογα και με την κάθε περίπτωση, καθοριζόταν από την Εκκλησία η ημέρα της βαπτίσεως των Κατηχουμένων. Αλλά και τότε υπήρχε ανάλογη προετοιμασία.

Από όλα αυτά φαίνεται ότι η Εκκλησία προετοίμαζε πολύ καλά κάποιον που ήθελε να γίνει μέλος της.

Δυστυχώς, σήμερα, αρκετοί από τους ενδιαφερομένους να βαπτισθούν ή ακόμη και από τους υποψηφίους αναδόχους τους πιέζουν τους Ιερείς μας  να ασκήσουν πίεση στην Ιερά Μητρόπολη για να συντμηθεί ασφυκτικά ο χρόνος της Κατηχήσεως, δυστυχώς επί ζημί? του Ιερού Μυστηρίου του Βαπτίσματος.

Εξ’ αυτού του γεγονότος λαμβάνοντας αφορμή ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Χρυσόστομος στην 76^η Εγκύκλιό του (αριθμ. πρωτ. 1561/ 4-10-2013) προς τους Κληρικούς της Ιεράς μας Μητροπόλεως, τονίζει τη μεγάλη και επιτακτική ανάγκη να ενημερώσουν τους χριστιανούς μας, έγκαιρα και όχι την τελευταία στιγμή, για τα παρακάτω:

«Ι. Προκειμένου να προσέλθει ενήλικος στην ορθόδοξη πίστη και να βαπτισθεί, απαιτείται ως πρώτη προϋπόθεση η ελεύθερη από κάθε πίεση και ανάγκη απόφασή του. Συνεπώς, δεν αρκεί η διάθεση του αναδόχου να "κάνη το ψυχικό" και μάλιστα ευκαιριακά και όπως-όπως. Δεν πρέπει να δίδεται η εντύπωση ότι το ιερό Μυστήριο είναι πολιτιστικό αυτονόητο, στο οποίο πρέπει οπωσδήποτε να προσχωρήσει ο αβάπτιστος και δη ο αλλοδαπός, πιστεύει δεν πιστεύει, μόνο και μόνο για να ενταχθεί ισότιμα στην κοινωνία ή και να επιβιώσει, "κερδίζοντας" την ηθική και υλική –κυρίως- υποστήριξη των συνανθρώπων του. Η Εκκλησία μας αγαπά τους πάντες και τους βοηθά δίχως τέτοιου είδους απαιτήσεις. Η ερεύνα, συνεπώς, των κινήτρων θεωρείται θεμελιώδης, εκ των ων ουκ άνευ, και είμαστε υπόλογοι ενώπιον του Κυρίου, ο Οποίος μας επέστησε την προσοχή, όσον αφορά την εκ μέρους μας διαχείριση των αγίων.

ΙΙ. Εξακριβωθέντων των κινήτρων, καθήκον σας ιερό είναι να συνοδεύσετε τον υποψήφιο προς Βάπτιση στην Ιερά Μητρόπολη, να τον παρουσιάσετε στον Επίσκοπό σας κι εκεί να υποβάλει το αίτημά του γραπτώς, συνοδευόμενο από τα απαραίτητα αποδεικτικά της πολιτογραφήσεώς του (φωτοτυπία διαβατηρίου ή αστυνομικής ταυτότητος, στα οποία εμφαίνονται τα στοιχεία του αιτούντος και η φωτογραφία του) και τα του μέχρι τώρα θρησκεύματός του.

Εάν ο ερχομός σας στα γραφεία της Ιεράς Μητροπόλεως είναι δύσκολος, λόγω αποστάσεως, τότε σεις θα αποστέλλετε τα ως άνω απαιτούμενα, προκειμένου να ορισθεί Κατηχητής, που θα διδάξει και θα μυήσει τον υποψήφιο χριστιανό στα ιερά τής πίστεως. Προς διευκόλυνσή σας, λαμβάνετε συνημμένως τύπον της αιτήσεως.

ΙΙΙ. Το ενδιαφέρον για την Κατήχηση του προσερχομένου προς το Βάπτισμα, είναι ένα άλλο σοβαρό κριτήριο των προθέσεών του. Προσοχή! Εάν δεν προσέλθει στην Κατήχηση ή προσελθών διακόψει την μαθητεία του, δεν σας επιτρέπεται να προτείνετε στον Μητροπολίτη σας την Βάπτισή του ή να προβείτε (Θεός φυλάξοι!) σ' αυτήν, άνευ της ευλογίας του.

Εφόσον περατωθεί επιτυχώς η Κατήχηση, τότε και μόνον τότε, ο Κατηχητής αναφέρει σχετικά στον Μητροπολίτη, προτείνοντας -με ευθύνη του- την Βάπτιση.

1. Ο Μητροπολίτης, αφού δώσει γραπτώς εντολή στον οικείο Εφημέριο να τελέσει το Βάπτισμα, στη συνέχεια υποχρεούται ο Εφημέριος να γνωρίσει, πάλι εγγράφως, την τέλεση του μυστηρίου και το δοθέν όνομα, για την καταγραφή του στα τηρούμενα εκκλησιαστικά βιβλία.
2. Θεωρώ αυτονόητο -όμως σας το θυμίζω- ότι τον νεοφώτιστο θα συνεχίσετε να τον φροντίζετε και μετά τη Βάπτισή του, και θα θυμίσετε και στον ανάδοχο τα καθήκοντά του, κυρίως τα πνευματικά, που κακώς υποτιμώνται, προτιμωμένων συνήθως των υλικών. Οι υποχρεώσεις του αναδόχου δεν τελειώνουν μετά το μυστήριο του Βαπτίσματος. Για την ακρίβεια τότε αρχίζουν!

Η παραπάνω λεπτομερώς καταγραφείσα διαδικασία θα τηρείται πάντοτε και όταν πρόκειται να ακολουθήσει γάμος μετ' ορθοδόξου.

Ενημερώσατε, παρακαλώ, τους χριστιανούς σας ΕΓΚΑΙΡΩΣ και μη σπεύδετε να κλείσετε ημερομηνία γάμου, εάν δεν έχουν τηρηθεί τα ως άνω δέοντα, ώστε να μη πιεζόμαστε όλοι και αμαρτάνουμε βαρέως, τρέχοντας σαν αλλόφρονες να προλάβουμε τι; και γιατί;

Σκεφθείτε, παρακαλώ, τι γνώμη θα σχηματίσουν και οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι για μας και την πίστη μας, όταν με ελαφρότητα και υποχωρητικότητα αντιμετωπίζουμε τόσο σημαντικά θέματα ζωής και σωτηρίας».

ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΒΑΠΤΙΣΗ ΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ (ετεροδόξων - αλλοθρήσκων)

Προκειμένου για τη Βάπτιση Ενηλίκων, αλλοδαπών ή μη, είναι υποχρεωτική η κατάθεση στα Γραφεία της Ιεράς Μητροπόλεως (οδός Βάκη 21, Χαλκίδα, τις εργάσιμες ημέρες και ώρες 10:00-13:00) της σχετικής Αίτησης, με συμπληρωμένα όλα τα στοιχεία του αιτουμένου την Βάπτιση, υπογεγραμμένης από αυτόν. Η εν λόγω Αίτηση υποβάλλεται από τον ενδιαφερόμενο, ο οποίος είναι απαραίτητο να συνοδεύεται από τον Εφημέριο της Ενορίας, στην οποία ανήκει. Στην συνέχεια, θα πρέπει να πραγματοποιηθεί η «Κατήχηση» του αιτουμένου και η μύησή του στα Δόγματα και τις παραδόσεις της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού.

Πιο συγκεκριμένα:

1. Οι ενδιαφερόμενοι θα απευθύνονται στον Εφημέριο της κατοικίας τους.

2. Ο Εφημέριος θα κάνει έλεγχο των στοιχείων ταυτότητας και του θρησκεύματος του ενδιαφερόμενου (όπως κάνει έλεγχο στα δικαιολογητικά του Γάμου). Ειδικότερα στο σημείο αυτό:
   • Ο (η) αιτών (-ούσα) πρέπει να είναι ενήλικος (-κη). Εάν όχι, θα υπογράφουν σχετική υπεύθυνη δήλωση οι γονείς ή οι, σύμφωνα με τον νόμο, κηδεμόνες.
   • Θα ελέγχεται η ταυτότητά του (ή το διαβατήριο) για τα πλήρη στοιχεία του (τόπος, χρόνος γέννησης, γονείς, κ.λ.π). Σε πολλές περιπτώσεις θα γίνεται αίτημα προσαγωγής Ληξιαρχικής πράξης γέννησης, εφ’ όσον από το Διαβατήριο ή από άλλα επίσημα έγγραφα δεν αποδεικνύονται απολύτως τα απαιτούμενα στοιχεία.
   • Για τους αλλοδαπούς θα ελέγχεται ΕΠΑΚΡΙΒΩΣ αν τυχόν έχει προηγηθεί βάπτισμα, προκειμένου να κριθεί αν θα γίνει μόνο ΧΡΙΣΜΑ ή ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΜΑ.

3. Ο (Η) Ανάδοχος να είναι του ίδιου φύλου με τον (την) βαπτιζόμενο (-μένη) ή σε κάθε περίπτωση να δίνεται πολλή προσοχή στην ευσέβεια και το ήθος του (της) και στα καθήκοντα που αναλαμβάνει, σε σχέση με τον μέλλοντα να βαπτισθεί.

4. Ο Κατηχητής Ιερέας θα προβεί στη βάπτιση, μόνο όταν κρίνει υπεύθυνα ότι ο Κατηχούμενος είναι έτοιμος, και αφού προηγηθεί σχετική γραπτή άδεια του Μητροπολίτου.

5. Μετά την τέλεση του Ιερού Μυστηρίου του Βαπτίσματος ο νεοφώτιστος να κοινωνεί των Αχράντων Μυστηρίων.

6. Το Ιερό Μυστήριο του Βαπτίσματος να μη λαμβάνει μορφή κοινωνικής εκδήλωσης και θεάματος, αλλά να γίνεται με σοβαρότητα, διάκριση και πνευματική αγαλλίαση όπως αρμόζει στο ύφος και τη σημασία του Μυστηρίου.

7. Για όσους βαπτίζονται, το Χρίσμα θα ακολουθεί αμέσως μετά το Μυστήριο του Βαπτίσματος.

8. Στην περίπτωση που ο προσερχόμενος στην Ορθόδοξη Εκκλησία προέρχεται από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, θα τελείται -μετά την κατήχησή του- μόνον η ειδική «Ακολουθία επιστροφής εις την Ορθοδοξίαν από της Λατινικής Εκκλησίας» (βλ. Μικρόν Ευχολόγιον, Εκδ. Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, 2017, σ. 92-98), αφού προηγηθεί η υπογραφή απ’ αυτόν σχετικού λιβέλλου.

9. Εξυπακούεται ότι, τα ξενόγλωσσα πιστοποιητικά, έγγραφα, κ.λ.π. θα ζητούνται μεταφρασμένα και κυρωμένα νομίμως από το Υπουργείο Εξωτερικών.

Επιμέλεια • Νυν Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως 

κ. Νικηφόρου Ευσταθίου