Συμβολ? στ?ν ?στορία το? Μητροπολιτικου ?ερο? Ναο? το? ?γίου Δημητρίου Χαλκιδος

Το? Πρωτοπρεσβυτέρου π. Κωνσταντίνου Ν. Καλλιανο?

?φημερίου ?. Ν. ?γίου Παντελεήμονος Σκοπέλου

Τ? μόνα ?στορικ? στοιχε?α πο? ?χω ?πόψη μου γι? τ? να? το? ?γίου Δημητρίου τ?ς Χαλκίδος, ε?ναι ?κε?να πο? ?χουν ?ναρτηθε? στ?ν ?στοσελίδα το? ?ν λόγω ναο?. ?πομένως τ? ?σα θ? γράψω στ? συνέχεια, ?σως ν? ε?ναι πλημμελ? ? κα? σ? κάποιους γνωστ?. Γι? α?τ? κα? ?πικαλο?μαι τ?ν ?πιείκεια τ?ν ?ναγνωστ?ν μου.

Πρ?τες πληροφορίες, λοιπόν, γι? τ?ν ?ν λόγω να? μ?ς παραδίνει ? Θεσσαλομάγνης λόγιος ?ργύρης Φιλιππίδης στ? «Μερικ? Γεωγραφία» του, ?που κα? ?ναφέρει τ? ?ξ?ς. «?δ? (ε?ς τ?ν Ε?ριπον) ε?χον χρόνους κα? καιρο?ς, ?πο? ?κκλησίαν δ?ν ?ξευραν, ?πειδ? κα? δ?ν ε?χαν? κα? ?ταν πήγαινε τιν?ς ?πρεπε ν? κλαύσ?. Τώρα ?μως ε?ς τ? 1814 ?στάθη ? μητροπολίτης (πρόκειται γι? τ?ν ?πό Παραμυθίας Μητροπολίτη Γρηγόριο ?ργυροκαστρίτη, μετέπειτα ?θην?ν)ε?ς βασιλεύουσαν, μ? πολλ?ς δυνάμεις, κα? ?νεκαίνησεν να?ν το? ?γίου μεγαλομάρτυρος Δημητρίου, κα? ?γινε τώρα μία καλ? παρηγορι? τ?ν χριστιαν?ν. Α?το? κοντ? ε?ς τ?ν ?κκλησίαν ε?ναι κα? ? Μητρόπολις, ?πο? κάθεται χρονικ?ς ? μητοπολίτης».

Μεταξ? δ? τ?ν ?κκλησιαστικ?ν ?γγράφων πο? ?χουν διασωθε? κα? ?φορο?ν τ?ν ?στορικ? συνέχεια το? ?ς ?νω Μητροπολιτικο? ναο?, ε?ναι κα? τ? παρακάτω Γράμματα, τ? ?πο?α κα? παρουσιάζω ?πως ε?ναι στ? πρωτότυπο.

Τ? πρ?το Γράμμα ε?ναι το? ?πισκόπου Ε?βοίας ?νθίμου το? Γ΄ το? ?πό ?θην?ν, τ? ?πο?ο κα? μ?ς πληροφορε? γι? τ?ν κατάσταση πο? βρίσκονταν ? ?ν λόγω να?ς στ? πρ?τα χρόνια τ?ς συστ?σως το? νέου ?λληνικο? Κρατους. Τ? δεύτερο δ? ?φορ? τ?ν ?γκαινιασμ? το? ?κ βάθρων ?νακαινισμένου ναο? το? ?γίου Δημητρίου, ? ?πο?ος, ?πως προαναφέρθηκε, κτίστηκε στ? θεμέλια παλαιότερου ναο?, μ?λλον τ?ν χρόνων τ?ς Τουρκοκρατίας.

1

?ριθ(μ?ς) 14/19 Πρ?ς τ?ν ?π? τ?ν ?κλησιαστικ?ν κ.λ.π. Σ(εβαστ?ν)

? Μητροπολίτης Ε?βοίας Β(ασιλικ?ν) Γραμματείαν τ?ς ?πικρατείας

?ν Χαλκίδι τ?ν 4^ην ?ανουαρίου 1834

? κατάστασις το? ?ν τ? πόλει ταύτ? ε?ρισκομένου/?ερο? Ναο? το? ?γίου ?νδόξου Μεγαλομάρτυρος Δημη/τρίου (μόνου α?το? σωζομένου ε?ς τ?ν πόλιν ταύτην) φέρει ?καν?ν δε?γμα τ?ς ?πανθρώπου σκληρότητος τ?ν πρ? ?λιγου/κρατο?ντων τ?ς Νήσου ταύτης τυράννων./? να?ς ο?τος ?κτ?ς ?τι δ?ν σώζεικ?ν?ν χαρακτηρι/στικ?ν ?χνος τ?ς ?ξιοπρεπείας ?ν?ς ?ερο? Ναο?, ε?ναι προ/σέτι κεκαυμένος, κ(α?) τ? θεμέλια α?το? μετ? τ?ς ?τάκτου/?ρριμμένης στέγης του κινδυνεύουσι ν? κρημνι/σθ?σιν ?κ τ?ν ?διακόπων βροχ?ν./ ?ν ? τ?ν ?μέραν τ?ς Χριστο? Γεννήσεως, κατ? τ?/?παράιτητόν μου ?ρχιερατικ?ν χρέος ?μελλον ν? ?ερουρ/γήσω, δι? ν? δεηθ? ?π?ρ τ?ς πολυχρονίου ζω?ς το? κραταιο/τάτου κ(α?) Σ(εβαστο?) ?μ?ν Μονάρχου, κ(α?) δι? ν? ε?λογήσω τ? λογικόν/ μου ποίμνιον, κατ? τ? ?πιβληθέντα μοι καθήκοντα, ?κιν/δύνευσα α?τός τε κ(α?) ο? μετ? ?μο? παρευρεθέντες χριστιανοί, /ν? καταπλακωθ?μεν ?πό τ? τέγος, μ? ο?σης τ?ς ?μ΄ρας ?κεί/νης ε?δείας./ Δ?ν περιγράφω ?λοτελ?ς τ? στεν?ν τ?ς χωρητικότητος/α?το? μήτε τ? ?στεγόν του, κ(α?) το?ς ?νρ?ς κα? ?κτ?ς το? ναο? ?ερουρ/γουμένους, ?ταν βρέχ? βρέχονται, ?λλ? περιορίζομαι ν? ?ναφέρω ?τι ?λοι ?ν γένει ?νδρες τε κ(α?) γυνα?κες μένουσι ?ς ?πί τ?/ πλε?στον ?λειτούργητοι, κ(α?) ?στερημένοι τ?ν χριστιανικ?ν καθη/κόντων./ Ταύτην τ?ν μεγίστην ?νάγκην/α?σθανθε?ς κ(α?) ? ?ποφαι/νόμενος κρίνω ?πάναγκες ν? τ?ν καθυποβάλλω ?? ?ψιν/τ?ς Σ(εβαστ?ς) Β(ασιλικ?ς) Γραμματείας, ?μα δ? κ(α?) ν? ?κετεύσω ?νθέρμως/α?τ?ν δι? τ? Σ(εβαστ?ν) ?νομα τ?ς Α(?το?) Μ(εγαλειότητος) ν? θέσ? ?π? ?ψιν ?που/δε? τ?ν του ναο? τουτου κατάστασιν, κ(α?) ?τι ο? ?ντα?θα μ? ?ν/τες ε?ς κατάστασιν ν? τ?ν ?νοικοδομήσωσιν ?πί το? παρόντος/μένουσι διόλου ?λειτούργητοι, ?στε ν? ?πιτραπ? ? ?δεια// το? ν? ?γκαινιασθ? τ? ?νομαζόμενον τζαμίον Ταμπαχαν?, δι? ν? συνέρχωνται ο? Χριστιανο? κ(α?) δοξολογο?ντες τ?ν ?ψιστον Θε?ν/δέονται ?π?ρ τ?ς μακροημερεύσεως το? Σ(εβαστο?) ?μ?ν Μονάρχου/κα? ?πως το? λοιπο? ?κτε/λ?νται α? πρ?ς Θε?ν ?ναφερόμεναι λατρε?αι κ(α?) /τελετα? μ? ?λην τ?ν ?ντελ? τ?ς ?κκλησιαστικ?ς ?ξιοπρεπείας ?κρίβειαν./ Ε?ελπιστ?ν ε?ς τ?ν ?κπλήρωσιν τ?ς ταπειν?ς μου ταύτης/?κεσίας ?ποφαίνομαι ε?σεβάστως. ? Ε?βοίας ?νθιμος.

? ?π? ?ρτης κα? μετέπειτα ?θην?ν κα? Λεβαδείας Μητροπολίτης Ε?βοίας ?νθιμος ?ρχιεράτευσε ?πό τ?ν Δεκέμβριο το? 1833 μέχρι τ?ς 2 Α?γούστου το? 1836, ?ν κα? ?πό τ?ν Μάρτιο το? 1835 τίθεται, λόγω διάφόρων κατηγορι?ν, «ε?ς κατ? ο?κον περιορισμ?ν», ?πως ?ναφέρει στ?ν ?νέκδοτη πρ?ς τ?ν Βασιλέα ?θωνα ?πό 2 Μα?ου 1835 ?πιστολή του. Διάδοχός του προορίζεται ?πό ?κείνη τ? χρονικ? στιγμ? γι? τ?ν θρόνο το? Ε?βοίας, ? Διδάσκαλος το? Βασιλέως, ? ?ρχιμ Μισα?λ ?ποστολίδης, σύμφωνα μ? τ?ν 2/72 ?πό 6 Μα?ου 1835 ?ναφορ? τ?ς ?. Συνόδου πρ?ς τ?ν ?πί τ?ν ?κκλησιαστικ?ν κ.λ.π.Γραμματεία. ?στόσο μέχρι τ? θάνατό του ? ?νθιμος παρέμεινε στ? θέση του,. ?ς Μητροπολίτης Ε?βοίας

2

?ριθμ. πρωτ.6053-6238 ΒΑΣΙΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

?ριθ. Διεκ. 549 Η ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

?ν ?θήναις/τ?ν 19 ?κτωβρίου 1837 Πρ?ς τ?ν ?πί τ?ν ?κκλησιαστικ?ν/κ.λ.π.

Βασιλικ?ν Γραμματείαν τ?ς ?πικρατείας

Περ? ?γκαινιάσεως τ?ς κατ? τ?ν/Χαλκίδα ?κκλησίας το? ?γίου Δημητρίου

Χηρευούσης τ?ς ?πισκοπ?ς /Ε?βοίας, ο? χριστιανο? τ?ς/ Χαλκίδος ?ξαιτήσαντο παρ? τ?ς/Συνόδου?πίσκοπον ε?ς τ? ν? ?γκαινιάσ? τ?ν κατ? τ?ν πόλιν/α?τ?ν ?κ βάθρων ?νεγερθε?σαν/ ?κκλησίαν το? ?γίου Δημητρίου/ κα? ?πειδ? ? Σεβασμιώτατος ?πί/σκοπος Φωκίδος, τ? μέλος α?τ?ς, ?νεδέχθη το?το, ? Σύνοδος ?δωκε/ πρ?ς α?τ?ν ?κταήμερον ?δειαν/ ?πουσίας, δι? ν? ?πέλθ? ?κεισε κ(α?)// ν? ?κπληρώσ? τ? χρέος α?τό. ?θεν/ γνωστοποε?ται το?το πρ?ς τ?ν Βασιλικ?ν ταύτην/Γραμματείαν πρ?ς πληροφορίαν της./

? Κυνουρίας Διονύσιος, Πρόεδρος

? Σελλασίας Θεοδώρητος

? Κυκλάδων ?νθιμος

? Φωκίδος Νεόφυτος ? Γραμματε?ς Θ. Φαρμακίδης (Τ.Σ)

Ο? πληροφορίες πο? μ?ς παρέχει τ? παραπάνω Συνοδικ? Γράμμα ε?ναι ο? ?ξ?ς.

α. Πώς τ?ν ?ποχ? πο? κτίστηκε ? σημεριν?ς να?ς το? ?γίου Δημητρίου ? ?πισκοπ? Ε?βοίας τηρο?σε ?ν χηρεί?, ?φο? ? Μητροπολίτης ?νθιμος ε?χε ?ποβιώσει τ?ν προηγύμενο χρόνο, δηλαδ? στ?ς 2 Α?γούστου 1836, στ? Ξηροχώρι ε?ρισκόμενος. Μάλιστα ? πλήρωση τ?ς κεν?ς θέσεως τ?ς ?ν λόγ? ?πισκοπ?ς ?γινε πέντε χρόνια ?ργότερα. Μέχρι τότε τ? διοίκηση τ?ν ε?χε ?πισκοπικ? ?πιτροπή, ?πως κα? σ? ?λλες τέτοιες περιπτώσεις συνέβη τότε.

Τ? 1841 μ? Διάταγμα καταργήθηκαν ο? ?πιτροπ?ς α?τ?ς κι ?τσι ?ξελέγη ?πίσκοπος Ε?βοίας ? ?πό Φωκίδος Νεόφυτος ?δάμ, πο? συνυπογράφει τ? Συνοδικ? Γράμμα κα? ?ντέλλεται ?πό τ? Σύνοδο ν? μεταβε? στ? Χαλκίδα γι? ν? ?γκαινιάσει τ?ν νεόδμητο να? το? ?γίου Δημητρίου. ?ποθέτω, μάλιστα, ?τι τ? ?γγάινια πρέπει ν? ?γιναν τ?ς παραμον?ς τ?ς πανηγύρεως το? ?ν λόγω ναο?.

β. ? ?πό Μιλητουπόλεως, Καρύστου κα? Φωκίδος, νέος ?πίσκοπος Ε?βοίας Νεόφυτος ?δάμ, Ε?βοεύς, ?πό τ? Φύλλα Χαλκίδος, καθίσταται νέος ποιμενάρχης τ?ς ?ν χηρεί? τελούσης ?πισκοπ?ς Ε?βοίας, στ?ς 20 Δεκεμβρίου 1841, ?ντας Συνοδικ?ς Σύνεδρος τ?ν ?ποχ? ?κείνη. Μάλιστα, ?πειδ? ? Σύνοδος ε?σήγαγε στ?ν περίπτωση καταστάσεως ?ν?ς ?πισκόπου, τ?ν τελετ? το? μικρο? κα? μεγάλου μηνύματος, α?τ? γι? πρώτη φορ? ?φαρμόστηκε κατ? τ?ν προβιβασμ? το? Νεοφύτου.

? Νεόφυτος διαποίμανε τ?ν ?παρχία του μέχρι τ?ν θάνατό του, δηλαδή, τ?ν 11^ην ?πριλίου 1851. Στ?ς ?μέρες τ?ς ποιμαντορίας του, κα? συγκεκριμένα τ?ν ?κτώβριο το? 1842, ?ταν ? Νεόφυτος προήδρευε τ?ς ?. Συνόδου, συνεχωνεύθησαν μ? τ?ν ?πισκοπ? Ε?βοίας ο? ?πισκοπ?ς Καρυστίας κα? Σκοπέλου, ?φο? ο? ?ρχιερε?ς τους, ? μ?ν Καρυστίας δηλαδή, Δανι?λ προήχθη στ?ν ?πισκοπ? Κυκλάδων κα? ? Σκοπέλου Ε?γένιος ?κοιμήθη. Γι? τ?ν ?στορία ?ναφέρεται ?δ? κα? ? φωτειν? ?θνικ? δράση το? ?ν λόγω ?εράρχου, ? ?πο?ος, ?ντας κι ? ?διος μέσα στ?ν κύκλο τ?ς Φιλικ?ς ?ταιρείας, συνέδραμε ?καν?ς τ?ν ?γώνα τ?ς ?λληνικ?ς Παλιγγενεσίας.

Βιβλιογραφικ? ?νημέρωση

?πίσκοπος Ταλαντίου Βασίλειος ?τέσης, ?πίτομος ?πισκοπικ? ?στορία τ?ς ?κκλησίας τ?ς ?λλάδος, ?πό το? 1833 μέχρι σήμερον, τ. Α΄ ?ν ?θήναις 1948

Μητροπολιτης πρ. Λήμνου Βασίλειος ?τέσης, ? Ε?βοίας Νεόφυτος ?δάμ, ?θ?ναι 1956 ( ?νάτυπο ?πό τ?ν Δ[1955] τόμο το? ?ρχείου Ε?βοϊκ?ν Μελετ?ν)

? ?διος, ?στορία τ?ς ?κκλησίας τ?ς Σκύρου, ?κδ. ?ταιρεία Ε?βοϊκ?ν Σπουδ?ν, ?θ?ναι 1961

Μητροπολίτης Χαλκίδος Χρυσόστομος, ? Ε?βοίας Νεόφυτος ?δάμ, ε?ς τ? ?π? ?κδοση Πρακτικ? το? Συνεδρίου, «? Ε?βοια στ?ν ?πανάσταση το? 1821» ( Φύλλα Χαλκίδος 29-31 Μα?ου 2009)

?ω. Ταφταρίδης, Θεόκλητος Φαρμακίδης κα? Ε?βοίας Νεόφυτος ?δάμ. Συγκλίσεις κα? ?ποκλίσεις γι? τ? α?τοκέφαλο τ?ς ?λλαδικ?ς ?κκλησίας ε?ς Πρακτικ? το? ?ς ?νω Συνεδρίου.

Θεοδ. Κ. Σπεράντζας, Τ? περισωθέντα ?ργα το? ?ργύρη Φιλιππίδη, ?πιμ. ?ρχιμ Φιλάρετος Βιτάλης, ?θ?ναι 1978