Του Αναστασίου Χαρμαντά Συμβούλου οικογένειας

Από τη λίαν επιτυχή, αποτελεσματική, μακροχρόνια λειτουργία των βιωματικών ομάδων συμβουλευτικής γονέων της Ι. Μητροπόλεως Χαλκίδος, (υπό την εμπνευσμένη αιγίδα του εγκάρδιου φίλου μου Μητροπολίτου Χαλκίδος κ. Χρυσοστόμου), από τα διαχρονικά αλλά και σύγχρονα ανησυχητικά φαινόμενα νεανικής βίας, κοινωνικών ταραχών και πολέμων σε ολόκληρο τον κόσμο, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη να κατανοήσουμε τα παιδιά τους στόχους της συμπεριφοράς τους και παράλληλα να προετοιμάσουμε υγιείς προσωπικότητες για την κοινωνία. Είναι ο ασφαλέστερος δρόμος για να τα βοηθήσετε και να τα καθοδηγήσετε ως γονείς να γίνουν άτομα δημιουργικά, ευτυχισμένα και καλά προσαρμοσμένα στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας.

Το παιδί που ανατρέφεται με τρόπο ώστε να βιώνει την αξία του μέσα στην οικογένεια, θα αποκτήσει μια διάθεση ευδαιμονίας ,αγάπης και θα συμπεριφέρεται σύμφωνα με κοινωνικά αποδεκτούς κανόνες.

Το σχολείο, εγκλωβισμένο στο πιεστικό αναλυτικό πρόγραμμα, περιορίζεται και επικεντρώνεται κυρίως στη μετάδοση γνώσεων. Δεν αρκούν όμως, ως γνωστό, μόνο οι γνώσεις για την καλλιέργεια της προσωπικότητας του παιδιού. Έχουν γίνει ομολογουμένως καλές προσπάθειες στο σχολείο όπως τα εργαστήρια δεξιοτήτων, τα σχετικά ευρωπαϊκά προγράμματα, μαθήματα, προγράμματα αντιμετώπισης σχολικού εκφοβισμού κ.λ.π. Δεν αρκούν όμως για να ικανοποιήσουν πλήρως τις επιτακτικές ανάγκες διαπαιδαγώγησης των νέων.

Είναι απαραίτητο να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή και στήριξη στους εκπαιδευτικούς. Να αναγνωρίσουμε και να αξιοποιήσουμε το σημαντικό ρόλο τους. Είναι ο πρωταρχικός παράγοντας που μπορεί να συμβάλλει καταλυτικά στην καλλιέργεια της προσωπικότητας των παιδιών.

Ο εκπαιδευτικοί είναι παιδαγωγοί και έχουν το μοναδικό προνόμιο να είναι οι μόνοι που έχουν τα παιδιά μπροστά τους τουλάχιστον για έξι ώρες την ημέρα να τους κοιτάζουν στα μάτια .Κανείς άλλος δεν έχει αυτή τη μοναδική ευκαιρία να μιλήσει στην καρδιά και στην ψυχή των παιδιών. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειές τους, δεν έχουν την ευκαιρία, το χρόνο, την ενημέρωση, την παντοειδή στήριξη να βοηθήσουν τα παιδιά να μαθαίνουν για την ικανότητά τους να επηρεάζονται από τη χαρά ή τον πόνο, να διαχειρίζονται μία διαμάχη με τους συνομηλίκους τους, να ελέγχουν το φόβο τους, να εξασφαλίζουν την υγιή έκφραση του θυμού, να έχουν προσδοκίες και όνειρα για τη ζωή και ποιο είναι τελικά το νόημα της ζωής για το οποίο έχουν σύγχυση οι έφηβοι, οι νέοι μας ιδιαίτερα τα τελευταία ταραγμένα χρόνια.

Παράλληλα οφείλουμε να τονίσουμε τον καταλυτικό ρόλο που παίζει στην αγωγή γονέων-παιδιών η Εκκλησία και η διδασκαλία της. Δεν είναι τυχαίο που η οικογένεια ονομάζεται Μικρή Εκκλησία ή «κατ’ οίκον Εκκλησία» διότι υπηρετεί τον ίδιο ακριβώς σκοπό. Την κοινωνία των ανθρώπων.

Αν εδραιωθούν οι αρχές και οι αξίες της χριστιανικής οικογένειας σε όλους τότε θα γίνει πιο ανθρώπινος ο κόσμος μας. Γι’ αυτό αφήστε τα παιδιά να προσεγγίσουν την Εκκλησία, να διδαχθούν το μεγαλείο της χριστιανικής αγάπης και θα μεγαλώσουν με ευλογία, γλυκύτητα και πλούσιο άρωμα ανθρωπιάς στην καρδιά τους.

Γενικά το ζητούμενο είναι να βοηθήσουμε τα παιδιά να μάθουν να ελέγχουν τον εαυτό τους και τα συναισθήματά τους ώστε, με συγκροτημένη προσωπικότητα να εξελίσσονται και να προοδεύουν στη ζωή. Να τα διακρίνει η αλληλεγγύη, ο αλτρουισμός, να νιώθουν πώς νιώθουν οι άλλοι και να συμπονούν (συμπονετική ενσυναίσθηση).

Με αυτά τα εσωτερικά εφόδια και χαρακτηριστικά, προτείνει η συμβουλευτική γονέων στους γονείς να προετοιμάζουν τα παιδιά τους για τη ζωή.

Αυτά τα παιδιά, ως έφηβοι, ως ενήλικες, ως γονείς, ως ηγέτες θα έχουν μάθει να αγαπούν και να συμπονούν και δεν θα κάνουν ποτέ και κανένα άλλο να πονέσει. Το σημαντικότερο απ΄ όλα είναι ότι θα δημιουργήσουν υγιείς οικογένειες, υποδειγματικά παιδιά και κοινωνικά επιτυχημένους και ευτυχισμένους ενήλικες.

Mε μία βασική προϋπόθεση: Να έχουν όλα τα παιδιά υγιή πρότυπα.

Ας σκεφτούμε, αγαπητοί μου, ποιο κόσμο προτείνουμε να μιμηθούν τα παιδιά μας.

Ποια είναι τα πρότυπά τους; Μήπως τα τάμπλετ, τα κινητά, και εμείς είμαστε πολλές φορές εξαφανισμένοι ή βυθισμένοι στο διαδίκτυο; Μήπως η τηλεόραση που εκπέμπει κάθε πέντε λεπτά και μία πράξη βίας και κάθε ένα λεπτό και ένα φόνο; Έρευνα διάρκειας 18 ετών σε δείγμα 700 περίπου εφήβων έδειξε ότι οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες που παρακολουθούν σκηνές βίας στην τηλεόραση, επηρεάζονται αρνητικά με αποτέλεσμα να αναπτύσσουν οι ίδιοι αργότερα στη ζωή τους μια βίαιη και επιθετική συμπεριφορά εναντίον των άλλων.

Τα βιντεοπαιχνίδια μάχης αλλά πολλές φορές και διαστροφής που παρακολουθούν τα παιδιά μας, με τα οποία εντυπωσιάζονται και ταυτίζονται με τους ήρωες του κακού, κινδυνεύουν να εξοικειωθούν με κάθε είδους έγκλημα.

Αναρωτηθήκαμε ποτέ γιατί τα ίδια τα παιδιά βιντεοσκοπούν και δημοσιεύουν τις βίαιες συμπεριφορές τους; Το κάνουν κυρίως γιατί νιώθουν ικανοποίηση και εντυπωσιάζονται αφού γίνεται αξιοπρόσεκτο το κατόρθωμά τους. Εμείς τι πετυχαίνουμε με τη δημοσίευση; Ικανοποιούμε, άθελά μας, αυτή την παρεκλίνουσα συμπεριφορά-ανάγκη τους και με αυτό τον τρόπο, την προτείνουμε να τη μιμηθούν και άλλα παιδιά.

Δεν πρέπει να αγνοούμε επίσης ότι τα παιδιά τον τελευταίο καιρό παρακολουθούν στις τηλεοράσεις την πλέον απάνθρωπη βία των πολέμων, οι οποίοι μαίνονται όχι μόνο στη μέση ανατολή και στην Ουκρανία αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου. (Το 2024 έχουν καταγραφεί 200 εν ενεργεία πόλεμοι παγκοσμίως )

Η νεανική βία δυστυχώς άρχισε να παίρνει τη μορφή πανδημίας σε όλες τις χώρες αλλά και στην πατρίδα μας. Μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2024 οι αστυνομικές αρχές αντιμετώπισαν περίπου 8000 περιστατικά επιθετικότητας και νεανικής βίας, διπλάσια (σύμφωνα με την έρευνα) από το προηγούμενο εξάμηνο. Τις περισσότερες φορές έχει χαρακτηριστικά εγκληματικής βίας. Κάθε μέρα οι αστυνομικές αρχές συλλαμβάνουν 37 νεαρούς παραβάτες.

Έχουμε δυστυχώς πολλές φορές, την ψευδαίσθηση, ότι δήθεν οι θύτες, όπως ο επιθετικός μαθητής ο επιθετικός οπαδός, ο βίαιος χούλιγκαν, ο γυναικοκτόνος, αλλά ακόμη και τα θύματα, είναι άτομα άγνωστα, απρόσωπα, αλλά όχι ο γιος μας, η κόρη μας.

Ας αναρωτηθούμε λοιπόν. Αφιερώνουμε χρόνο για να μιλήσουμε στα παιδιά για αρετές και αξίες; Πολλοί νέοι μάλιστα τις θεωρούν συνήθως αναχρονιστικές. Να μιλήσουμε για την αγάπη, την αλληλεγγύη, την καλοσύνη, το φιλότιμο, την ευγένεια, την ευσπλαχνία, τον αλτρουισμό τη συγχώρεση, την ευγνωμοσύνη.

Φροντίζουμε να γνωρίσουμε πραγματικά τα παιδιά μας και να τα χαιρόμαστε καθημερινά και κάθε στιγμή αντί να τα φορτώνουμε ενοχές γιατί προετοιμάζονται να ενηλικιωθούν και να φύγουν από κοντά μας; Κάποια μέρα θα ανοίξουμε την πόρτα του δωματίου τους και θα είναι όλα βουβά εκεί μέσα γιατί τα παιδιά θα έχουν πετάξει, όπως είναι φυσικό, σε άλλη φωλιά. Η εξέλιξη αυτή φυσιολογικά αποτελεί την εκπλήρωση των προσδοκιών και ονείρων των υπεύθυνων γονέων που προετοιμάζουν αυτόνομους ελεύθερους και ευτυχισμένους ενήλικες. Αυτή την παιδαγωγική έχει ανάγκη σήμερα η νεολαία μας.

Η παιδαγωγική, αγαπητοί μου, δεν είναι τάμπλετ κινητά και πανεπιστήμιο μόνο, χωρίς ανθρωπιά, χριστιανική αγάπη και ενσυναίσθηση.

Δεν αμφισβητούμε την αξία των γνώσεων και των σπουδών αλλά χωρίς τη νοημοσύνη της καρδιάς δεν μεγαλώνουμε ανθρώπους αλλά ψυχρούς υπολογιστές.

Γνωρίζουμε πολλούς αγράμματους ευτυχισμένους αλλά και πολλά μορφωμένα ναυάγια της ζωής.

Η ζωή βέβαια δεν είναι στρωμένη με δάφνες. Το κάθε παιδί είναι απαραίτητο να διδαχθεί και να προετοιμαστεί ότι πολλά εμπόδια θα προσπαθήσουν να του φράξουν το δρόμο στη ζωή. Γι’ αυτό, παράλληλα με την καλλιέργεια της συναισθηματικής νοημοσύνης και της ανθρωπιάς, οφείλουμε να το εφοδιάσουμε με τις αρετές της αγωνιστικότητας και της ψυχικής ανθεκτικότητας ώστε να αντιμετωπίσει επιτυχώς τις δυσκολίες και αντιξοότητες της ζωής.

Βοηθήστε τα παιδιά σας λοιπόν να συνειδητοποιήσουν την πραγματικότητα της ζωής ότι: «Υπάρχουν αγκάθια χωρίς τριαντάφυλλα αλλά δεν υπάρχουν τριαντάφυλλα χωρίς αγκάθια». Βάλτε στην καρδιά και στην ψυχή τους την πεποίθηση ότι η πόρτα της ευτυχίας ανοίγει από μέσα μας. Εκεί θα την αναζητούν πάντοτε.

Η ευτυχία όμως δεν είναι ο σκοπός στη ζωή αλλά ο δρόμος που οδηγεί στην προσέγγισή της και στην αντανάκλασή της στους άλλους ανθρώπους.

Είναι επιτακτική η ανάγκη λοιπόν να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας να ακολουθήσουν την οδό «για ειρήνη μέσα τους, ειρήνη ανάμεσά τους, ειρήνη στον κόσμο» ( Virginia Satir).

Αντί λοιπόν να λυγίζουμε μπροστά στη νεανική βία και εγκληματικότητα, ας σκύψουμε με στοργή στους νεαρούς θύτες και θύματα και να διαπαιδαγωγήσουμε τα παιδιά μας έτσι ώστε να μάθουν πώς να αγαπούν τον άνθρωπο και πώς να συγκινούνται και να νιώθουν πώς νιώθουν οι άλλες καρδιές.

Είναι απαραίτητο να τονίσουμε βέβαια ότι, στη συντριπτική πλειοψηφία τους τα παιδιά μας, οι νέοι μας, τα Ελληνόπουλα, υπηρετούν αρχές και αξίες. Διαπρέπουν σε όλους τους τομείς και δραστηριότητες της ζωής όχι μόνο στη χώρα μας αλλά και στο εξωτερικό. Οι ΄Ελληνες γονείς (μας λέει η έρευνα) είναι οι πιο υπεύθυνοι γονείς του κόσμου. Μέχρι τα βαθιά γεράματα στηρίζουν τα παιδιά τους.

Ας συνειδητοποιήσουμε επίσης ότι δεν είναι η οικογένεια η πηγή όλων των κακών.

Παίζει βέβαια καταλυτικό ρόλο στη διδασκαλία της αγάπης των διανθρώπινων σχέσεων και την κοινωνικοποίηση των παιδιών αλλά επιδρούν και άλλοι παράγοντες στην καλλιέργεια της προσωπικότητας των νέων ανθρώπων.

Γονείς με τη γενικότερη έννοια είναι και όλοι οι άλλοι: ο γείτονας, ο δάσκαλος, η δασκάλα του, ο ιερέας της ενορίας του, η τηλεόραση, τα κινητά, τα τάμπλετ και πολλοί άλλοι.

Αγαπητοί γονείς: Αφήστε τους αναπαυτικούς καναπέδες και τα πανάκριβα κινητά στην άκρη και ακούστε τις καρδιές των παιδιών σας που αποζητούν επικοινωνία φροντίδα αγάπη.

*Σας προτείνω το άρθρο μου που θα βρείτε στο διαδίκτυο με τον τίτλο «Ο λόγος περι βίας». Είναι λίαν επίκαιρο στον ταραγμένο κόσμο της βίας και των πολέμων που βιώνουμε στην εποχή μας, εμείς και τα παιδιά μας.

*Για συμβουλές προσαρμογής των παιδιών στο σχολείο: https://www.sinapantima.gr/?p=5905

Σας Ευχαριστώ και εύχομαι καλή πρόοδο στα παιδιά σας και ψυχοπνευματική υγεία σε όλη την οικογένεια.